Uşaqlarda əmgəyin bitişməsi

Əmgək yeni doğulmuş uşaqlarda beyində kəllə sümüklərini birləşdirən, kəllə sümüklərinin arasında bağ toxumasından ibarət olan yumşaq bir hissədir. Və əmgəyin ölçüləri fərdi individual olub normalda 0.5 sm-dən 3 sm-ə qədər olan böyüklüyü əhatə edə bilər. Həmçinin əmgəyin bağlanma müddəti də fərdidir. Belə ki, bəzi uşaqlarda iki aya qədər, hətta üç aylıq normal başı inkişaf edən uşaqlarda əmgəyin bağlanmasını görə bildiyimiz halda bəzi uşaqlarda 3 yaşına qədər davam edə bilər.

Əmgək hansı hallarda gec bitişir?

Amma bəzi xəstəliklər məsələn bəzi hallarda bu əmgəyin bağlanmasını gecikdirə bilər. Məsələn, deməli axondroplaziya – qığırdaq bağ xəstəlikləri, vitamin D əskikliyinə bağlı olaraq raxit xəstəliyi, bundan sonra hipotireoz, yəni qalxanvari vəz xəstəlikləri, həmçinin kəllədaxili təzyiqin artmasına səbəb ola biləcək bəzi ciddi xəstəliklər, ciddi hallar: beyin qanamasıdır, beyin şişidir, ensefolit, menengit kimi hallar əmgəyin bağlanmasını gecikdirə bilər.

Nəyə görə kəllədaxili təzyiqin artmasına bağlı olacaq xəstəlikləri xüsusi vurğuladım? Çünki burada valideynlər əmgəkdə bir damcı qabarıqlıq, bir az böyüklük görən kimi səhv olaraq “Uşaqda kəllədaxili təzyiq var” deyib onun müalicəsinə başlayırlar. Və burada yeri gəlmişkən vurğulamaq istəyirəm ki, kəllədaxili təzyiq hər əmgəyi gərgin olan uşaqda və yaxud da əmgək böyüklüyü olan uşaqda bunu görmərik. Bu ciddi xəstəliklərin bir simptomudur. Məsələn, hidrosefaliya xəstəliyi. Hidrosefaliya xəstəliyində də yenə əmgəyin bağlanması gecikə bilir. Bu zaman beyin mədəciklərinin və həmçinin baş ölçülərinin normadan, həddindən çox böyük olmasını müşahidə edə bilirik. Və təbii ki, bu həyatı təhdid edən ciddi bir xəstəlikdir.

Digər hallarda genetik meyilə bağlı olaraq bəzən əmgəyin, deməli bağlanması gecikə bilir və bu halda heç bir müdaxilə tələb etmir. Və burada bəzən valideynlər səhv olaraq əmgək gec bağlanır deyə uşağa Kalsium, vitamin D və s. kimi ifrat qida əlavələri, verilir ki, bu heç bir protokolda yoxdur və yolverilməzdir.

Əmgək tez bitişirsə?

Əmgəyin kiçikliyi hansı hallarda olur?

Yenə əmgəyin kiçikliyinin də, yəni əmgəyin ölçüsü fərdi olduğu üçün elə olur ki, normal uşaqdır, sadəcə əmgəyin bağlanması erkən olub, üç aydır. Burada baş dairəsi bizim üçün önəmlidir. Yəni əgər baş ölçüləri aybaay normal ölçüdə artırsa, bu uşağın inkişafı normaldır deməkdir. Amma əmgək kiçikdirsə və baş dairəsi də kiçikdirsə, bu zaman biz “mikrosefaliya” və yaxud da ki, “kraniosinostoz” deyilən sümüklərin vaxtından əvvəl birləşməsi kimi hallara təsadüf edə bilərik ki, bu zaman mütləq həkim nəzarətində, xüsusən əgər başına ölçüsü normal böyümürsə mikrosefaliyaya səbəb ola biləcək beyin qüsurlarıdır, metabolik, genetik səbəblər hamısı həkim tərəfindən ətraflı araşdırılmalıdır.

Eyni zamanda əmgək kiçikdir və əmgəyin kiçikliyini də müalicə etmək üçün bəzən kalsium olan preparatlar istifadə olunur yersiz olaraq və yaxud da ki, vitamin D-nin qəbulunu dayandırırlar ki, əmgək kiçikdir bağlanacaq. Bu da yolverilməzdir və heç bir protokolda yoxdur.

Əmgəyin “döyünməsi” normaldır

Və yaxud da ki, əmgəyin məsələn uşaq yemək yeyən zaman, nəfəs alıb verən zaman, ağlayan zaman, qışqıran zaman kənardan əmgəkdə görülən ürək şəklində vurğu olması, yəni pulsasiyanın olması da normal hesab olunur və heç bir müdaxilə tələb etmir. İshalı, qusması olan uşaqlarda əmgəkdə batıqlığın, çökəkliyin olması normaldır və… “Normaldır” dediyimiz, yəni bu ikincili xəstəliyə, ikinci patologiyaya bağlıdır və bu da xüsusi bir yəni sırf əmgəyin müalicəsi üçün xüsusi bir hal tələb etmir.

Yəni ümumi götürsək əmgəyin özünün müalicəsi üçün, yəni yekun olaraq bunu deyərik ki, əmgəyin özünün müalicəsi üçün, yəni əmgəyi müdaxilə etməyimiz heç bir zaman da doğru deyildir, sadəcə burada biz baş ölçülərinə nəzarət edirik və əmgəyin kiçik və böyük olmasına səbəb ola biləcək altda yatan faktorlar mütləq həkim tərəfindən dəyərləndirilir.

Dr.Rima İbadova, Uşaq nevroloqu