COVID19 Peyvəndi
COVID19 Peyvəndi
Biz niyə Çin istehsalı peyvənd alırıq?
Peyvəndlərin saxlama şəraiti
Azərbaycan COVID19-a qarşı Çin istehsalı olan “Sinovac” peyvəndi tətbiq edir.
“Sinovac”ın saxlama şəraiti standartdır. Soyuducu istiliyində: 2-8°C arası temperaturda olmalıdır. Ona görə də poliklinikaların soyuducu varsa orada, ya da xüsusi qabda saxlanıla bilər. Onsuz da hamı bu qablardan alır. O qabların içində buz qoyulur, yəni soyudur.
Digər peyvəndlərin saxlanma temperaturu -60°C, -20°C-dir. Ona görə əgər biz bu peyvəndləri almış olsaq belə, onları harada saxlayacaqdıq? Böyük şəhərlərdə böyük xəstəxanalarda bu şərtləri yerinə yetirmək mümkün olardı bəlkə, amma uzaq yerlərdə, rayonlar, kəndlərdə necə?
Peyvəndlərin istehsalı
Sinovac – bizim aldığımız peyvənd, standart üsulla alınır. Virusu əvvəl artırıb onları öldürürlər. Peyvənd onların hissələrindən hazırlanır.
Amma o birilər, Avropadan olanlar, amma virusun mRNT-ni əvvəl hazırlayırlar. Həmən mRNT-nin üstündə sintez olunur o virusun hissələri. Ona görə saxlanması çətindir.
“Sinovac”ın istehsalı standart üsul olduğu üçün istehsalı həddən artıq asandır. Yəni onu qısa müddətdə hər ölkə üçün, istənilən sayda hazır etmək olur.
Oksford peyvəndi ilə Amerikanın istehsal etdiyi peyvəndin həm istehsal müddəti uzundur, istehsalı xüsusi şəraitdə olur, həm də öz ölkələri üçün əvvəldən sifarişlər alınıb… Ona görə də, Avropa, Amerika öz əhalisini peyvəndlə təmin etməmiş ayrı ölkələrə peyvənd verməyəcəklər.
Oksford peyvəndini məsələn, almaq istədik… Ən tez Aprel ayına ala bilərik. Amma “Sinovac”ın istehsalı rahatdır, ölkənin istehsal imkanı yüksəkdir, ona görə daha əvvəldən alma imkanımız olur. Yoxsa biz də ki Aprel ayında alacaqdıq.
Peyvəndi kimlərə vurmaq olar?
Peyvəndlər, ümumiyyətlə ikiyə ayrılır: ölü və canlı peyvəndlər.
Ölü peyvəndləri ölü olduğu üçün vurulan adamda hər hansısa bir xəstəlik yaratma imkanı yoxdur. Belə olduğu üçün hamıya vurmaq olar: onkoloji xəstəyə də vurmaq olar, “immunsupresiv”lərə də vurmaq olar, hamilələrə də vurmaq olar, yəni hamı üçündür bu.
Peyvəndi vurandan sonra xəstələnmə ehtimalımız yoxdur, ümumiyyətlə. Çünki o peyvəndin içində virusun özü yox, bir hissəsi var sadəcə, bir zülalı var. Onun əleyhinə orqanizm immunitet yarada bilir.
Məsələn, qrip, Influenza – o da ölü peyvənddir. HN zülallarına uyğun olaraq hər il əvvəldən olan bir ehtimal üstünə hazırlanır bunlar.
Məsələn, onkoloji xəstədir, və ya immunsupresiv xəstədir, ya da revmatizması var… Həmin şəxslərdə uzun müddət hormonal iynələr istifadə edildiyi üçün immunitet aşağıdır… O şəxslərdə də istifadə etmək olar.
COVID19 peyvəndi ilk olaraq kimlərə vurulmalıdır?
Birinci həkim və səhiyyə işçilərinə peyvənd olunacaq, ki, hal-hazırda tətbiq olunur.
İkinci olaraq 60 yaşın üstündə olub əlavə xəstəlikləri olanlara ki, əgər bu şəxslərə infeksiya yoluxarsa, xüsusilə, ağır keçirmə ehtimalı var. Hətta ölmə ehtimalları da yüksəkdir.
Daha sonra isə mərhələli şəkildə öncə 60, sonra 50 yaş, daha sonra 40-30 yaş, beləliklə uşaqlara qədər hər kəs peyvənd olunacaq.
Bizim bildiyimiz əvvəlcədən hazırlanan sxem belədir.
COVID19 keçirmiş insanlar peyvənd olunmalıdırlarmı?
Azərbaycanda indi hal-hazırda bizim Səhiyyə nazirliyinin verdiyi təlimatla son 6 ay ərzində xəstə olmuş insanlar 6 ay ərzində peyvənd olunmayacaqlar. Yəni onlar üçün ən az 6 ay ara gözləyəcəyik.
Əlavə olaraq özünü xəstə olmuş hesab eləyən şəxslər üçün istəyə bağlı olaraq immunoqlobulinləri ölçülə bilər analizlə. İmmunoqlobulini yüksəkdirsə, həmin şəxslər immunitet qazanmış hesab olunur. İmmunitet olmuş hesab olunduğu üçün əlavə olaraq yeni peyvənd olunmaqlarına da ehtiyac yoxdur.
Niyə?
Çünki bizim peyvənd eləməyimizin səbəbi həmin immunoqlobulini yüksəltməkdir onsuz da. Yəni bu göstərici yüksəkdirsə, bir də peyvənd eləməyə ehtiyac yoxdur.
Peyvəddən öncə immunoqlobulin test verilməlidirmi?
Ümumiyyətlə, immunoqlobulinlərin analizi etməmiş peyvənd eləsək, nə olar? Məsələn, tutaq ki, immunoqlobulin onsuz da yüksəkdir, amma baxmadıq ona və peyvəndi vurdurduq.
Bunun hər hansı əlavə bir effekti olmayacaq həmin şəxslər üçün. Yəni sadəcə olaraq mövcud olan həmin immunoqlobulinlərini yüksəldəcək.
Peyvəndə qarşı allergiya mümkündürmü?
Allergiyası olan xəstələr peyvənd eləsinmi?
Bu peyvəndin əlavə allergik effekti ola bilərmi?
Bu peyvəndin də allergiya ehtimalları bizim vurdurduğumuz standart vaksinlərlə harada isə eynidir, əlavə bir təsiri olmayacaq.
– “İçərisində alüminium var!?”
O birilərinin də içərisində var alüminium. Həddən artıq az miqdardadır. Ona görə də
– “Alüminium var. Mən bunu vurdursam alüminium mənə ziyanlılıq edərmi?”
Eləməz.
Peyvənd sonrası xəstəliyin ilkin əlamətlərindən olan: halsızlıq, əzələ ağrısı ola bilər.
Amma temperaturun yüksəlməsidir, öskürəkdir, ağciyərdə bir infiltrasiyanın olmasıdır… Belə effektlər olmayacaq.
Hətta peyvənd olunnlrın bəzilərində heç bir əlamət, heç halsızlıq, əzələ ağrısı kimi əlamətlər də olmur.
Dr. Nəsib Həsənli, İnfeksionist
Comments (26)
Oktay
01 Mar 2021 - 07:17Mütləq 28 günün tamamında vurulmalıdır 2ci peyvənd,yoxsa gec vurdurmaq olar?
HB Güven Klinik
09 Apr 2021 - 13:42Salam. Bəli mütləq 28 gün tamamında vurulmalıdır.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Nişanə
09 Apr 2021 - 22:09Salam .mənim ayaqlarımda tromp var.mən covid peyvəndin vurdurmaliyam?
HB Güven Klinik
13 Apr 2021 - 13:24Salam. Bəli vurdurmalısınız. Vaksin allergiyası olmayan hər kəs üçün uyğundur.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Zahide
14 Apr 2021 - 13:10Salam qripə yoluxduqda peyvənd vurdurmaq olarmi
Zahide
14 Apr 2021 - 13:139 apreldə 2- çi peyvəndi vurdurmali idim,qrip oldum qaldı,sonra vurdurmaq olar ,yeni sağalandan?
HB Güven Klinik
14 Apr 2021 - 17:12Salam.
Ən qısa müddətdə ikinci doz vurulmalıdır.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Zahide
14 Apr 2021 - 13:18Salam mən 2- çi peyvəndi vurdura bilmədim qrip olmuşdum,sağalandan sonra vurdurmaq olar
HB Güven Klinik
14 Apr 2021 - 17:11Salam.
Ən qısa müddətdə ikinci doz vurulmalıdır.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Ləman
14 Apr 2021 - 13:21Salam. 2 ci doza vaxtında vurulmadısa, 1ci doza yenidən mi tətbiq olunur?
HB Güven Klinik
14 Apr 2021 - 17:13Salam.
Birinci vaksindən nə qədər zaman keçdiyinə bağlıdır. Ancaq bunun üçün dəqiq zaman intervalı hal hazırda müəyyən edilməyib.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Melek
18 Apr 2021 - 16:01Salam men 1 ci dozani vurdurduqdan sonra basimda guclu agri yarandi,urek bulantisi,yuxusuzluq oldu .2 gun sonra kecdi 2 ci dozani vurdurduqda bu narahatciliqlar yene olacaqmi doktor xahiw edirem cavablandirasiniz?Qanimda trombasitler yuksekdir peyvend ziyandirmi
HB Güven Klinik
19 Apr 2021 - 13:15Salam.
Peyvənd sonrası baş ağrısı, ürək bulanma, halsızlıq, subfebril temperatur olması normaldı. Ikinci dozadan sonra da ola bilər, bəli. Trombosit yüksəkliyi covid-19 peyvəndi üçün əks göstəriş deyil, sadəcəce nəzarət etmək lazımdı.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Melek
19 Apr 2021 - 16:52Salam cox sag olun doktor sualimi cavablandirdiginiz ucun minnetdaram
Melek
19 Apr 2021 - 21:11Salam doktor men 1 ci doza vaksin vurdurmusam 2 ci doza 10 may tarixine dusur hemin gunlerde qeyri iw gunleri hesab edilir aeyri is gunu olduqundan hemin gun vaksin olunmayacam ?
Yoxsa is gunleri 16 may tarixinden baslayir hemin tarixde vurulacaq vaksin onceden tesekkurler
HB Güven Klinik
22 Apr 2021 - 10:42Salam.
Ən qısa müddətdə ikinci doz vurulmalıdır.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
A
18 Apr 2021 - 17:32Salam.mən beyin insultu keçirmişəm. Əməliyyatdan sonra epileptik tutmalar oldu onların qarşısını almağ üçün gündəlik dərman qəbul edirəm. Peyvənd ola bilərəmmi?
HB Güven Klinik
19 Apr 2021 - 13:18Salam.
Bəli ola bilərsiz.
Dr. Nəsib Həsənli, infeksionist.
Zahid
19 Apr 2021 - 13:20Həkim salam mən vaksin vurdurmaq üçün qan analizi verdim alerqiya çıxdı.ige 240.lu/mL 100 oldu.mən vaksin vurdura bilərəmmi problem olarmı xahiş edirəm cavablandırın
HB Güven Klinik
22 Apr 2021 - 10:58Salam. Allergik xəstələr üçün peyvənd olunması məsləhət görülmür.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Zahid
19 Apr 2021 - 13:55Salam həkim Covid19 vaksini vurmazdan qabaq qan analizi verdim alerqiya .İgE 240 iu/mL nor 100 olmalı mən vaksin vurdura bilərəmmi xahiş edirəm cavablandırasız
HB Güven Klinik
22 Apr 2021 - 10:57Salam. Allergik xəstələr üçün peyvənd olunması məsləhət görülmür.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Mehriban
19 Apr 2021 - 15:34Salam Mən hamilelik palnlaşdırıram yeni evliyem yoldaşıma peyvend vuracaqlar işle elaqedar peyvend vurulandan sonra hamilelik baş verse uşaqda nese qüsur ola biler? Qadın vurdurmasa peyvend yalnız kişi vurdursa peyventden sonra hamile qalmaq risklidi ? Xaiş edirem məlumat vererdiz
HB Güven Klinik
22 Apr 2021 - 10:56Salam. Peyvənd yalnız hal hazırda hamilə olan qadınlar üçün risklidi. Siz həm özünüz, həm də yoldaşınız peyvənd oluna bilərsiniz. Hamiləlikdə uşaq üçün hər hansı bir risk yoxdur.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist
Melek
19 Apr 2021 - 21:12Salam doktor men 1 ci doza vaksin vurdurmusam 2 ci doza 10 may tarixine dusur hemin gunlerde qeyri iw gunleri hesab edilir aeyri is gunu olduqundan hemin gun vaksin olunmayacam ?
Yoxsa is gunleri 16 may tarixinden baslayir hemin tarixde vurulacaq vaksin onceden tesekkurler
HB Güven Klinik
22 Apr 2021 - 10:41Salam.
Ən qısa müddətdə ikinci doz vurulmalıdır.
Dr.Nəsib Həsənli, infeksionist